Internationale bedrijven die zich in Kinshasa vestigen, treffen een toekomstige afzetmarkt om te watertanden. Voor het eerst in jaren ontstaat een Congolese middenklasse. Ze kunnen een huis huren, een auto kopen, reizen én winkelen.
Het Global Institute van McKinsey noemt Kinshasa als een van de grootste groeimarkten ter wereld. De jonge bevolking (de helft van de Kinois is jonger dan 14 jaar) is één reden. De belangrijkste reden is dat over tien jaar twintig procent van al die jonge mensen een middenklasse inkomen verdient (tussen 7,5 en 20 duizend dollar per jaar). Een jong fenomeen, want tijdens het Belgische bewind mochten Congolezen slechts tot het derde jaar van het middelbaar onderwijs naar school. Ook Mobutu probeerde, uit angst voor een kritische stem, te voorkomen dat er een kapitaalkrachtige middenklasse ontstond.
In de praktijk staan de Congolezen er minder dramatisch voor dan de cijfers doen vermoeden
Toch is Congo met een gemiddeld jaarinkomen van nog geen 200 euro het armste land van de wereld volgens de cijfers van het Internationaal Monetair Fonds. Hoe valt dat te rijmen met de voorspellingen van McKinsey?
Een goede Congolees laat zien wat hij draagt: merklabels zijn vaak de buitenkant op de kleding gestikt, soms hangen de prijskaartjes er nog aan.
De eerste reden is dat niemand precies weet wat het gemiddelde jaarinkomen is in Congo. Zeventig procent van de Congolezen verdient zijn geld in de informele economie. Hun verdiensten ontbreken op de nationale balans. In de praktijk staan de Congolezen er dus financieel minder dramatisch voor dan de officiële cijfers doen vermoeden. Twee derde van de Kinois heeft genoeg geld voor een mobiele telefoon en belminuten.
Als assistent-directeur kun je tweeduizend dollar per maand verdienen
Daarnaast groeit de economie al een aantal jaren met meer dan zeven procent, waarmee Congo behoort tot de wereldwijde top-tien van snelgroeiende economieën. Internationale bedrijven die het potentieel zien van Kinshasa en zich er vestigen, zorgen voor werkgelegenheid. Om hoeveel banen het gaat, weet niemand. Statistieken zijn in Congo net zo zeldzaam als berggorilla’s in de Nederlandse polder – zelfs over het inwoneraantal van Kinshasa wordt gespeculeerd. Op het handgeschreven briefje van het ministerie van Volkstelling staan drie miljoen mensen minder dan in een rapport van de Verenigde Naties.
Zonder cijfers geen middenklasse, zeggen professoren van de Universiteit van Kinshasa beslist. Bankdirectrice Félicité Singa Boyenge, CEO bij FiBank en de eerste vrouw in Congo op een dergelijke positie bij een bank, durft het wel aan. ‘Je bent blind als je durft te beweren dat de DRC geen middenklasse heeft,’ zegt ze. Haar eigen staf behoort tot de middenklasse. Ze kunnen een huis huren, winkelen, een auto kopen en reizen. Als je in Europa een MBA hebt gehaald, kun je als assistent-directeur in het bedrijf van Boyenge tweeduizend dollar per maand verdienen.’
Erik Kayser, de nieuwe vestiging van de populaire Parijse bakker in Kinshasa. Taartjes kosten er vier dollar per stuk, cappuccino bijna vijf.
Chez Flore is een middenklasse hotspot voor de zondag lunch. Baby’s kraaien in de maxi-cosi en kinderen spelen Angrybirds op de tablet.
Door de toegenomen werkgelegenheid formaliseert de geldstroom, wat weer zorgt voor een nieuwe economische impuls. In tien jaar is het aantal banken verdrievoudigd. ‘Slechts zes procent van de Congolezen heeft een bankrekening, de rest bewaart zijn geld in het matras,’ zegt Boyenge. En de ontwikkelingen gaan razendsnel: het is nog maar drie jaar geleden dat de overheid besloot de salarissen van een miljoen ambtenaren via de bank te gaan betalen. ‘Je moet nu hier zijn om in de toekomst te kunnen profiteren,’ aldus Boyenge.